Fizjoterapia to dziedzina medycyny często niedoceniana przez społeczeństwo. Często myleni z masażystami i rehabilitantami, fizjoterapeuci to specjaliści, którzy kompleksowo zajmują się całym narządem ruchu człowieka. Mnogość metod terapeutycznych, jakie wykorzystują w swojej pracy z pacjentem są szczególnie pomocne podczas regeneracji np. po ciężkiej chorobie czy wypadku samochodowym. W jaki sposób zostaje się fizjoterapeutą? Czy studia są do tego niezbędne? Jak leczą fizjoterapeuci?

Fizjoterapeuta i fizjoterapia – definicje

Solidne wykształcenie oraz możliwość zdobywania dodatkowej wiedzy z wybranych dziedzin fizjoterapii sprawiło, że fizjoterapeuci to jeden z najważniejszych zawodów medycznych w Polsce. Zajmują się nie tylko pacjentami po wypadkach czy z chorobami neurologicznymi, ale również są w stanie pomóc osobom z problemami ze stawami, osteoporozą lub kobietom w ciąży lub po porodzie, zmagającymi się z nietrzymaniem moczu czy bólami w obrębie miednicy. Rozwój medycyny ciągle pokazuje nowe możliwości fizjoterapii we wspomaganiu leczenia schorzeń nie tylko narządu ruchu, ale również dysfunkcji innych układów, takich jak układ oddechowy czy sercowo-naczyniowy.

Fizjoterapia to dziedzina nauki, zajmująca się wykorzystaniem naturalnych form terapii do leczenia zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego, poprawy wydolności organizmu i jego rozwoju ruchowego oraz zapobiegania powikłaniom obniżającym sprawność fizyczną chorego. Stosowanie czynnego i biernego ruchu, bodźców kinetycznych, świetlnych czy chemicznych sprawia, że fizjoterapia wszechstronnie mobilizuje organizm chorego do rekonwalescencji.

Fizjoterapeuta to specjalista, osoba po ukończeniu wyższych studiów i zdobyciu prawa do wykonywania zawodu oraz wpisana do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów. Posiada fachową wiedzę i umiejętności pozwalające na przeprowadzanie badań fizjoterapeutycznych, ocenę stanu narządu ruchu pacjenta i kondycji jego organizmu oraz ustalenie indywidualnej terapii mającej na celu wzrost siły mięśniowej rekonwalescenta. Fizjoterapeuta, poprzez wykonywanie planu treningowego z chorym, jest w stanie niwelować jego dolegliwości bólowe i doprowadzić do zwiększenia samodzielności.

Dodatkowo fizjoterapeuta ma kwalifikacje do prowadzenia terapii z pacjentem z użyciem różnych metod i technik. Może posiłkować się masażem, stymulacją elektryczną czy akupunkturą. Gruntowne wykształcenie daje fizjoterapeucie podstawy do prowadzenia edukacji z pacjentem, obejmującej przykłady ćwiczeń, zapobieganie powikłaniom chorób z jakimi pacjent się zmaga, a także wskazówki jak dążyć do niezależności pod względem samoobsługi. Ludzie często uważają, że fizjoterapeuta i rehabilitant znaczy to samo. To duży błąd, gdyż rehabilitacja jest szeroką gałęzią nauki, której fizjoterapia jest jedną ze składowych. Rehabilitacja zajmuje się przywracaniem do zdrowia pacjenta nie tylko pod względem ruchowym, jak w przypadku fizjoterapii, ale również psychicznym i społecznym. Może na przykład przybierać formę psychoterapii, dogoterapii czy terapii zajęciowej. Warto wiedzieć, że fizjoterapeuta zajmuje się rehabilitacją ruchową.

Metody leczenia w fizjoterapii

Fizjoterapia wykorzystuje wiele metod i technik, aby pomóc pacjentom w powrocie do pełnej sprawności fizycznej. Można je podzielić na dwie główne grupy: kinezyterapię i fizykoterapię. Kinezyterapia opiera się na wykorzystaniu ruchu. Ćwiczenia mogą być wykonywane z obciążeniem, w wodzie, mogą skupiać się na rozciąganiu lub zmianie napięcia w mięśniach. W kinezyterapii fizjoterapeuci pracują w sposób indywidualny z pacjentem lub w grupach, np. podczas ćwiczeń oporowych na basenie. Fizykoterapia to część fizjoterapii, która wykorzystuje czynniki fizykalne, aby stymulować aparat ruchu i zwiększać wydolność organizmu. Kąpiele w wodach uzdrowiskowych, okłady z borowiny, prądy czy krioterapia to tylko kilka z możliwości, jakie stosuje się w tej części fizjoterapii. Fizykoterapia jest szczególnie ważna w leczeniu w sanatoriach i uzdrowiskach.

Jest kilka głównych metod stosowanych przez fizjoterapeutów u większości pacjentów. Jedną z nich jest terapia manualna, która opiera się na wielu technikach, takich jak masaż, rozciąganie mięśni czy manipulacja i mobilizacja ruchowa. Jest to doskonała metoda w leczeniu urazów stawowych, mięśniowych czy przy uszkodzeniach więzadeł, jak również w chorobach zwyrodnieniowych i przy leczeniu wad postawy. W terapii manualnej można wyróżnić na przykład terapię przeciwobrzękową, osteopatię czy techniki łagodzenia bólu oraz sformułowane przez naukowców koncepcje, np. Mulligana.

Kolejną ciekawą metodą jest terapia funkcjonalna. Polega na wypracowaniu z pacjentem określonej czynności, która jest przydatna w życiu codziennym, np. zapięcie kurtki lub wstanie z krzesła. Fizjoterapeuta, pracując z pacjentem, korzysta z różnych koncepcji, aby razem z chorym zrealizować konkretny cel. Stosunkowo nową techniką jest kinesiotaping, który opiera się na wykorzystaniu taśm Kinesio. Odpowiednio przyklejona taśma pobudza organizm do regeneracji, oddziałuje na układ nerwowy i mięśniowy oraz zapobiega nieprawidłowym ustawieniom i patologicznym napięciom w obrębie mięśni i stawów. Fizjoterapeuci często korzystają z dobrodziejstw, jakie przynoszą masaże. Znane są różne rodzaje masaży, których elementy świetnie uzupełniają opracowany wcześniej program fizjoterapeutyczny. W zależności od problemu można stosować masaż Shantala (polecany głównie dla niemowląt), masaż tkanek głębokich, akupresurę lub masaż wibracyjny.

Jak zostać fizjoterapeutą?

Są trzy drogi, aby zostać wykwalifikowanym fizjoterapeutą. Ukończenie pięcioletnich studiów magisterskich lub trzyletnich studiów licencjackich na kierunku fizjoterapia lub rehabilitacja ruchowa to dwie z nich. Jest również możliwość podjęcia czteroletnich studiów podyplomowych i uzyskanie tytułu fizjoterapeuty specjalisty. Na studiach podyplomowych można wybrać różne specjalizacje, które pozwalają zajmować się tylko określoną grupą pacjentów wymagających konkretnego leczenia i wsparcia. Do wyboru jest m.in. fizjoterapia w geriatrii, w sporcie, w opiece paliatywnej, fizjoterapia dziecięca, osteopatia, chiropraktyka (terapia manualna kręgosłupa) czy gimnastyka korekcyjna.

Zawód fizjoterapeuty wiąże się z kontynuowaniem nauki i podnoszeniem swoich kwalifikacji, nawet po uzyskaniu prawa do wykonywania zawodu. Istnieją specjalistyczne ośrodki szkoleniowe, które korzystając z najnowszych badań i doniesień ze świata naukowego, tworzą kursy dla fizjoterapeutów. Takie kursy mogą dotyczyć np. leczenia skolioz u dzieci, analizy chodu, kinezjotapingu (terapii z wykorzystaniem taśm) czy fizjoterapii w problemach ginekologicznych

Kiedy warto wybrać się do fizjoterapeuty?

Fizjoterapeuta może wspomóc nie tylko chorego po ciężkim wypadku lub cierpiącego na schorzenia neurologiczne. To sytuacje, kiedy należy się udać do fizjoterapeuty:

• po wypadkach komunikacyjnych: złamania, stłuczenia, długie unieruchomienie,
• w trakcie chorób neurologicznych: udar, wylew, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, mózgowe porażenie dziecięce,
• przy lżejszych schorzeniach neurologicznych: zaburzenia równowagi, migreny, trudności ze snem, utrata koordynacji ruchowej,
• wcześniactwo i powikłania okresu noworodkowego i niemowlęcego: asymetrie i patologiczne napięcia mięśniowe, brak koordynacji przy karmieniu, opóźnienie ruchowe,
• problemy kobiece: ból pleców i spojenia łonowego w trakcie ciąży, nietrzymanie moczu i stolca, obniżanie się narządów rodnych, rozstęp mięśni brzucha po ciąży,
• przy chorobach mięśni i stawów oraz dolegliwościach ortopedycznych: zwyrodnienia, osteoporoza, bóle mięśniowo-stawowe spowodowane pracą lub patologiami w obrębie kręgosłupa (np. skolioza),
• doświadczenie urazu sportowego,
• przy przewlekłych schorzeniach pulmonologicznych (astma, obturacyjne zapalenie płuc) lub po ostrych chorobach infekcyjnych (COVID-19).

Szukasz sprawdzonego fizjoterapeuty? Bazę polecanych specjalistów znajdziesz na eFizjoterapii!