Największym objętościowo, a do tego najsilniejszym zespołem mięśniowym człowieka są mięśnie uda. Pełnią one ważną rolę w kształtowaniu sylwetki człowieka oraz mają nieodzowny wpływ na jego aktywność ruchową. Co można jednak zrobić, gdy jeden z nich, ten najistotniejszy, odmawia posłuszeństwa?

Co to jest mięsień czworogłowy uda?

Jednym z podstawowych mięśni uda jest tak zwany mięsień czworogłowy uda (łac. musculus quadriceps femoris). Z anatomicznego punktu widzenia jest to duży, gruby mięsień, który wypełnia grupę przednią mięśni uda. Posiada on cztery głowy, które działają niezależnie od siebie, posiadając oddzielne przyczepy początkowe i wspólny przyczep końcowy. Mięsień ten bywa nazywany również prostownikiem stawu kolanowego, gdyż jako antagonista mięśnia dwugłowego (łac. musculus biceps femoris) umożliwia wyprostowanie nogi w kolanie, stabilizując przy tym sylwetkę człowieka.

Mięsień czworogłowy uda (Źródło: Portal Fizjoterapeuty.pl)

Mięsień czworogłowy składa się z czterech głów:

• rectus femoris (mięsień prosty uda)
• vastus medialis (mięsień obszerny przyśrodkowy)
• vastus intermedius (mięsień obszerny pośredni)
• vastus lateralis (mięsień obszerny boczny)

Funkcje mięśnia czworogłowego uda

Za co tak naprawdę odpowiedzialny jest mięsień czworogłowy uda? Oprócz wspomnianej powyżej funkcji wyprostu nogi w kolanie mięsień ten pełni jeszcze kilka istotnych funkcji dla organizmu. Przede wszystkim stabilizuje kolana w płaszczyźnie strzałkowej – dzięki temu nie zginają się one podczas stania. Umożliwia również zgięcie w stawie biodrowym, pełniąc przy tym rolę stabilizatora stawu kolanowego. Wspóldziałąjąc z mięsieniem biodrowo-lędźwiowym, umożliwia on ponadto zgięcie uda w stawie biodrowym. Mięsień czworogłowy uda, współpracując z mięśniem prostym uda, wpływa zarówno na staw biodrowy, jak i na staw kolanowy.

Ból mięśnia czworogłowego uda – co robić?

Jeżeli odczuwa się ból mięśnia czworogłowego, to jest to sygnał, że najprawdopodobniej doszło do jego przeciążenia, naciągnięcia, a w najgorszym wypadku do naderwania. Pod żądnym pozorem nie należy lekceważyć takich symptomów. Pierwsza pomoc w takiej sytuacji powinna polegać przede wszystkim na odpoczynku, aby nie pogorszyć stanu mięśnia. Wskazane jest zastosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a czasem pomocne jest wykonanie zimnego okładu. Jeżeli dolegliwości bólowe utrzymują się, konieczna jest wizyta u lekarza lub fizjoterapeuty. Często niezbędne jest badanie ultrasonograficzne (USG), by ustalić, czy w danym przypadku mamy do czynienia z przeciążeniem, naciągnięciem czy naderwaniem mięśnia.

Ciekawe informacje na temat pracy klinicznej z osobami cierpiącymi na schorzenia mięśniowe można znaleźć w książce „Terapia manualna Maitlanda” autorstwa K. Banks i Helly Hengeveld. Autorzy opisują w niej, jak badać, leczyć i oceniać m. in. okolicę kolanową.

Rehabilitacja po urazie mięśnia czworogłowego uda

Fizjoterapeuta ze swej strony. oprócz badania palpacyjnego, przeprowadza badanie funkcjonalne. Ponieważ dokładna ocena funkcjonalna jest niezbędna, aby sprawnie uporać się z kontuzją, warto zastanowić się, jak znaleźć dobrego fizjoterapeutę w swojej okolicy. W przypadku aktywności fizycznej ból może pojawić się natychmiastowo lub z czasem się nasilać. Może wystąpić obrzęk, zasinienie lub też tkliwość miejscowa. Ból wynika bezpośrednio ze stanu zapalnego, a co za tym idzie, pojawiają sie trudności z wyprostowaniem czy zgięciem nogi w kolanie. Uraz mięśnia czworogłowego uda, który zakończył się zabiegiem chirurgicznym, wymaga fachowej rehabilitacji w celu przywrócenia pełnej sprawności stawu kolanowego. Bardzo często tym problemem dotknięci są sportowcy, u których urazy stawu kolanowego generalnie nie należą do rzadkości. Wprowadzenie intensywnej rehabilitacji powinno nastąpić po pewnym czasie, gdy już udało się ograniczyć ból czy odczucie dyskomfortu.

Poniższe nagranie udostępnione na oficjalnym kanale Portalu Fizjoterapeuty.pl pokazuje przykładowe metody rehabilitacyjne u pacjenta po zabiegu chirurgicznym w obrębie kolana:

Po przeprowadzonym zabiegu chirurgicznym należy zadbać o prawidłową wytrzymałość blizny, aby przywrócić maksymalną sprawność mięśnia.

Podsumowanie

Bez wątpienia mięsień czworogłowy uda jest z anatomicznego punktu widzenia jednym z najważniejszych mięśni u człowieka. Jego dobra kondycja ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie nie tylko stawu kolanowego, lecz również stawu biodrowego, umożliwiając nam zarówno utrzymanie wyprostowanej sylwetki, jak i zginanie kolan. Mięsień ten ma ogromne znaczenie dla osób uprawiających sport rekreacyjnie czy zawodowo, a przetrenowanie go może być fatalne w skutkach zarówno dla jednych, jak i drugich. Dlatego nie można lekceważyć bólu mięśnia czworogłowego i należy wybrać się do fizjoterapeuty po poradę. Najczęsciej można zastosować leczenie zachowawcze i dzięki profesjonalnej rehabilitacji przywrócić jego pełną funkcjonalność. Jeżeli konieczny okaże się zabieg chirurgiczny, bardzo ważne jest aby wybrać się do fizjoterapeuty.